Ngũ Mai sư thái

Tương truyền rằng môn quyền này do Ngũ Mai Lão Ni sáng lập tại Bạch Hạc sơn có tài liệu ghi là Đại Lương sơn, thuộc tỉnh Vân Nam, Nam Trung Quốc, vào khoảng thế kỷ XIX. Bạch Hạc quyền được sáng chế trên cơ sở bài quyền mô phỏng cách đánh của chim Hạc trong Thiếu Lâm Thập bát La Hán quyền (Shaolin Shihpa Luohan Quan, 18 Monk Fists 少林十八羅漢拳) và cách di chuyển chân gọi là Triền Túc (纏足).

Theo truyền thuyết, có một ni cô Thiếu Lâm ở tại chùa Thiếu Lâm Tung Sơn Hà Nam cùng khoảng thời gian này mà ni cô này cũng là người được huấn luyện Thiếu Lâm quyền tại Cung Vĩnh Xuân. Tên thật của ni cô này là Lã Tứ Nương (Lui Sei-Leung hay Lu Si-Niang 魯 四 娘) mà tương truyền pháp danh là Ngũ Mai Sư thái (五 枚 師 太 Ng Mui Si Tai hay Wumei Shitai), còn gọi là Ngũ Mai Đại Sư (五 梅 大 師 Wǔ Méi Dà Shī, Ng Mui Dai Si) sau này là sư phụ của Nghiêm Vịnh Xuân (Yim Wing Chun 嚴 詠 春) – con gái của Nghiêm Nhị (Yim Yee 嚴 二) một danh thủ quyền thuật Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến. Lã Tứ Nương lúc đó cũng đã là một danh sư quyền thuật.

Cha của Lã Tứ Nương cũng là một trong 8 vị đại tướng của triều nhà Minh đã theo giúp vua Ung Chính (Ung Chính Đế, Ung Chính Vương) trong công cuộc lật đổ triều nhà Minh và trở thành một trong những vị Hoàng đế đầu tiên của triều Mãn Thanh. Không bao lâu sau khi lên cầm quyền vị tân Hoàng đế này đã sát hại 8 viên đại tướng này. Truyền thuyết kể rằng Ngũ Mai đã ám sát Ung Chính Đế để báo thù vụ án diệt môn gia họ Lã xưa kia, và sau đó đã trốn chạy lên chùa Thiếu Lâm Tung Sơn ở Hà Nam. Thế rồi Lã Tứ Nương đã xuất gia trở thành một ni cô lấy pháp danh là Ngũ Mai. Một số lưu thuyết cho rằng thật ra Ngũ Mai là một Đạo sĩ bên Đạo giáo. Lã Tứ Nương đã đầu quân vào cửa Phật nên mới lấy pháp danh là Ngũ Mai mà ngày nay công chúng chỉ biết đến pháp danh này chứ ít người biết tên thật của bà.

Câu chuyện Phương Thất Nương (Fang Chi-Nian, Fang Qi – Niang 方七娘)

Một nhà sư của chùa Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến đã đào thoát sau vụ đại hỏa thiêu chùa Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến vào năm 1673 tên là Phương Trọng Cung (Fang Zhonggong 方仲弓), còn được biết dưới các tên khác như Phương Chưởng Quang (Fang Zhang-Guang 方掌光), Phương Chấn Đông (Fang Zhen-Dong 方振东 hay 方振東), Phương Bản Châu (Fang Honshu方本州), Phương Thế Ngọc (Fang Shi Yu, Fong Sai Yuk 方世玉), Phương Tuệ Thạch (Fang Huishi, Fang Huei-shi 方慧石) mà tương truyền rằng nhà sư này là một chuyên gia về Hạc quyền (Hequan, Hok Kuen 鹤拳) của Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến. Sở trường của nhà sư này là môn Thiếu Lâm Thập Bát La Hán quyền (Shaolin Shiba Luohanquan 少林十八羅漢拳). Nhà sư này đã trốn chạy đến chùa Nam Thiếu Lâm khác cũng tại thành phố Phủ Điền (còn gọi là Bồ Điền) (chữ Hán 莆田; Bính âm: Pútián) trong khu vực tỉnh Phúc Kiến để chờ đợi thời cơ lật đổ triều nhà Thanh sau này. Cứ cho là như vậy, thì đây là ngôi chùa Nam Thiếu Lâm thứ hai có liên hệ mật thiết bí mật với chùa Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến. Sau này, nhà sư này đã di cư đến ngôi làng Vịnh Xuân (Yong Chun).

Tại ngôi làng Vịnh Xuân, Phương Trọng Cung đã hoàn tục xây dựng gia đình. Người con gái thứ bảy của Phương Trọng Cung tên là Phương Thất Nương, có nghĩa là "người con gái thứ 7 họ Phương". Phương Trọng Cung đã truyền thụ võ công Thiếu Lâm cho Phương Thất Nương. Theo lời kể của Đại sư Matsumura Sokon, một này nọ có nhiều người đàn ông từ ngôi làng bên cạnh đã giết Phương Trọng Cung. Lúc đó Phương Thất Nương chưa đạt đến trình độ bậc thầy võ Thiếu Lâm, nhưng cô ta muốn trả thù cho cái chết của cha mình. Cô ta tự hỏi làm sao để trả được mối thù này.

Một hôm trong khi Phương Thất Nương đang ở trong nhà, cô ta nghe một số tiếng ồn lạ tai từ một khu rừng tre nhỏ gần nhà. Cô ta nhìn ra ngoài và trông thấy hai con Hạc đang đánh nhau (hay là đây chỉ là một điệu múa tìm bạn đời của loài Hạc như một vài truyền thuyết kể lại?). Phương Thất Nương chú ý đến cách chúng tấn công nhau thật chính xác từng động tác.

Phương Thất Nương đi ra ngoài đến khu rừng tre với một cây gậy tre trên tay và cố gắng xua gậy cho chúng hoảng sợ bỏ đi. Cô ta đã cố gắng tách đôi hai con Hạc ra bằng cây gậy tre. Mỗi lần cô ta xua gậy hay thọc cây tre vào chúng, chúng liền né tránh cú đánh của cô ta, và cuối cùng chúng đã bay đi. Phương Thất Nương đã bị loài Hạc này tấn công và cô ta đã suy tư về chúng rất nhiều. Một truyền thuyết khác nữa cũng y hệt như truyền thuyết này.

Một ngày nọ trong khi Phương Thất Nương đang ở trong nhà ngồi giặt đồ, và cô ta đã trông thấy một con Hạc trên mái nhà của cô ta. Cô ta thắc mắc sợ con Hạc làm hư hại quần áo mà cô ta đang phơi khô trên sào. Vì vậy Phương Thất Nương đã lấy một cây tre và cố gắng xua làm con Hạc sợ để bay đi. Khi cô ta cố gắng đập vào đầu con Hạc, con Hạc bèn né tránh cây gậy và giương đôi cánh đỡ gạt những cú đánh của Phương Thất Nương. Khi Phương Thất Nương cố gắng đánh vào đôi cánh của con Hạc, con Hạc bèn né cú đánh và dùng những móng vuốt làm chệch hướng đòn đánh của cô ta. Khi cô ta cố gắng thọc cây tre vào con Hạc, nó cũng né luôn và đánh trả lại cây tre bằng cái mỏ dài nhọn của nó. Nguyên lý tránh né này của con Hạc đã giúp Phương Thất Nương hiểu ra nguyên lý đúng đắn của sự cứng rắn (cương) và sự mềm dẻo (nhu) trong quyền pháp Thiếu Lâm.

Chẳng bao lâu sau, Phương Thất Nương đã bắt đầu nghiền ngẫm ra được các phương pháp chiến đấu của con Hạc. Sau đó, cô ta luôn đi ra ngoài bờ sông gần nhà để quan sát các con Hạc và nghiên cứu sâu thêm các phương pháp của chúng. Phương Thất Nương đã dùng võ Thiếu Lâm mà cha của cô ta đã dạy cho làm nền tảng, và tích hợp với những động tác thể hiện các phương thức chiến đấu của loài Hạc vào trong Thiếu Lâm quyền. Phương Thất Nương đã tập luyện chuyên cần môn võ mới của cô ta sáng tác trong vòng 3 năm liên tiếp, và trở thành một võ sĩ công phu thượng thặng. Sau khi cô ta giác ngộ ra được chân lý của võ thuật, cô ta đã không trả mối thù giết cha năm xưa nữa. Cô ta đã trở thành người bất chiến bại, và môn võ do Phương Thất Nương sáng tạo đã được phổ truyền xung quanh khu vực tỉnh Phúc Kiến. Môn võ Bạch Hạc của Phương Thất Nương đã có ảnh hưởng nhất định đến các bộ quyền pháp của Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến. Câu chuyện của Phương Thất Nương đã cho chúng ta biết một số nguyên lý quan trọng trong tư tưởng quyền pháp của Bạch Hạc phái.

Các câu truyện truyền thuyết không thể đơn giản tin được với bất kỳ sự chính xác nào, nhưng người ta mong rằng một số câu chuyện truyền kỳ hé mở một ít tia sáng chân lý trong đó. Rõ ràng có một số sự thực có thực trong đó. Vậy thì những sự kiện chính yếu là gì? Trong bài "Võ Công Thiếu Lâm Bạch Hạc phái": trích đoạn Một Cái Nhìn Tổng quan do quyền sư Tiến sĩ Dương Tuấn Mẫn (Yang Jwing-Ming 杨俊敏) – sinh năm 1946 – hiện nay là một võ sư và là chuyên gia nghiên cứu rất nổi tiếng của Trung Quốc về các môn võ thuật Trường quyền của Bắc Thiếu Lâm và Nam quyền của Nam Thiếu Lâm, chúng ta đọc thấy như sau:

"Theo Tài liệu Lưu Trữ Địa Hạt Vịnh Xuân: trang số 24, Chương Các Môn Võ Địa Phương, Bạch Hạc phái được truyền thế cho người họ Trịnh (Zheng 鄭 hay 郑) và họ Lý (Li 李) ở địa hạt Vịnh Xuân bởi sư tổ Phương Thất Nương (Fang Qi-Niang 方七娘), và từ đó môn Bạch Hạc quyền tiếp tục lan tỏa và được công chúng yêu thích tham gia tập luyện ở vùng Đông Nam Trung Hoa, đặc biệt là ở các thành phố thuộc tỉnh Phúc Kiến (Fujian, Fukien 福建) như Phúc Châu (Fuzhou 福州), Vĩnh Xuân (Yongchun 永春) thuộc địa hạt thành phố Toàn Châu (Quanzhou 泉州), Phúc Thanh (Fuqing 福清), Trường Lạc (Changle 长乐), và Phủ Điền (còn dịch là Bồ Điền) (Putian 莆田). Môn Bạch Hạc quyền cũng được truyền đến đảo Đài Loan (Taiwan臺灣) và khu vực Đông Nam Á như Việt Nam.

Tiến sĩ Dương Tuấn Mẫn cũng đề cập đến sự kiện trong tác phẩm này của ông tại Chương Những Nền Tảng Thiết Yếu Của Thiếu Lâm Bạch Hạc Phái. Đây là một tài liệu văn bản lưu trữ và những sự kiện được viết trong đó được đưa lên hàng đầu vượt trên các câu truyện truyền thuyết. Nhưng thậm chí trong đó cũng có những đầu mối liên hệ rõ ràng giữa Ngũ Mai Đại Sư (Ng Mui Dai Si, Wu Mei Da Shi 五梅大師), Nghiêm Vịnh Xuân (Yim Wing Chun 嚴詠春) và Phương Thất Nương (Fang Qi-Niang 方七娘):

Trong số những điều lý thú nhất là môn phái Vịnh Xuân Bạch Hạc quyền (Yǒng Chūn Bái Hè Quán, Wihng ChēUn Baahk Hohk Kyùhn 詠春白鶴拳) được truyền thế qua dòng họ Phương. Hệ thống kỹ pháp chiến đấu của môn Bạch Hạc quyền này có nhiều điểm tương đồng với hệ thống kỹ pháp do Nghiêm Vịnh Xuân truyền lại đang được truyền bá bởi Diệp Vấn (Yip Man 葉問). Cả hai môn phái này đều có các bài tập huấn luyện trên Mộc Nhân Thung (Muk Yan Jong, Wooden Dummy 木人樁) nghĩa là đánh trên tượng người gỗ.

Có một tài liệu bảo mật cho biết có một võ phái phát triển từ tỉnh Phúc Kiến (Trung Hoa) đến hòn đảo Okinawa trong một tác phẩm có tên là mà tên gọi là Võ Bị Chí (Wubeizhi 武备志, tiếng Nhật phát âm là Bubishi). Đây là một văn bản bí mật của Thiếu Lâm Bạch Hạc phái Phúc Kiến. Theo [1], vào năm 1922 một người đàn ông tên Lâm Đức Thuận (Lin Deshun 林德顺) đến Đài Loan từ thành phố Phúc Châu tỉnh Phúc Kiến và đã giới thiệu một chi lưu Thiếu Lâm Bạch Hạc phái Phúc Kiến gọi là "Thực Hạc" phái. Lâm Đức Thuận có trong tay một quyển quyền phổ nhan đề "Võ công di thư các Đồng Nhân chùa Nam Thiếu Lâm Phúc Kiến" (the "Shaolin Bronze Man book"). Cuốn sách này có nói đến bức tranh về bức tượng Đồng Nhân (người Đồng) trong tác phẩm Võ Bị Chí mà có nhiều điểm chú ý nổi bật trên đó. Ngày nay gia đình họ Lưu (Liu) ở Đài Loan đã giữ trong tay quyển quyền phổ này. Mặc dù kích thước quyển sách có khác, nội dung bên trong cuốn sách rất giống phiên bản cuốn sách bằng ngôn ngữ thổ dân Okinawa viết về kỹ pháp chiến đấu của Bạch Hạc phái từ tỉnh Phúc Kiến (Trung Hoa) đến hòn đảo Okinawa trong một tác phẩm tên là Võ Bị Chí (Wubeizhi 武备志, tiếng Nhật phát âm là Bubishi), như vậy đây là một phiên bản khác của cuốn sách này.

Phương Vĩnh Xuân (Fang Yong Chun 方永春) và Nghiêm Vịnh Xuân (Yim Wing Chun 嚴詠春)

Có một số câu chuyện truyền thuyết lưu truyền trong dân gian tại miền Nam Trung Hoa rằng môn Vĩnh Xuân Bạch Hạc quyền và Vịnh Xuân quyền có quan hệ mật thiết với nhau do xuất xứ tại huyện thị Vĩnh Xuân thuộc thành phố Phúc Châu trong tỉnh Phúc Kiến. Có thuyết lại cho rằng nguồn gốc của Vĩnh Xuân Bạch Hạc quyền bắt đầu từ một phụ nữ xuất thân là một danh thủ Nam Thiếu Lâm quyền tên là Phương Vĩnh Xuân (Fang Yong Chun 方永春) là vợ của Hồng Hy Quan mà ông này là người sáng lập ra Hồng Gia quyền. Thuyết khác lại cho rằng Vịnh Xuân quyền là do Nghiêm Vịnh Xuân (Yim Wing Chun 嚴詠春) là môn đồ của Ngũ Mai sáng lập ra sau khi cải biến võ Bạch hạc quyền của sư phụ dạy cho, do vậy giữa Vĩnh Xuân Bạch Hạc phái Phúc Kiến và Vịnh Xuân quyền thật ra chỉ là tên gọi khác nhau nhưng cùng là một môn võ xuất xứ từ Ngũ Mai.

Phả hệ Bạch hạc quyền từ Phương Thất Nương

方掌光 (Fang Zhang Guang) Phương Chưởng Quang

方七娘 (Fang Qi Niang) Phương Thất Nương

曾四 (Zeng Si) Tằng Tứ

潘賢 (Pan Xian) Phan Hiền

潘堆金 (Pan Dui Jin) Phan Đôi Kim

潘賽玉 (Pan Sai Yu) Phan Tái Ngọc, 潘敦池 (Pan Dun Chi) Phan Đôn Trì, 潘大任 (Pan Da Ren) Phan Đại Nhậm

潘深恩 (Pan Shen En) Phan Thâm Ân, 潘月照 (Pan Yue Zhao) Phan Nguyệt Chiếu

潘利秋 (Pan Li Qiu) Phan Lợi Thu

潘貞團 (Pan Zhen Tuan) Phan Trinh Đoàn

潘嗣清(Pan Chi Qing) Phan Tự Thanh, 潘世颯 (Pan Shi Sa) Phan Thế Táp, 潘孝德 (Pan Xiao De) Phan Hiếu Đức